Di tích gắn với khởi nghĩa Lam Sơn

Thứ bảy - 23/03/2019 03:44
Từ thế kỷ XV, trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, Lê Lợi kéo quân vào Nghệ An chọn núi Thiên Nhẫn xây thành Lục Niên làm đại bản doanh, mở đầu cho những thắng lợi mới. Tại đây, nhiều trai tráng xứ Nghệ gia nhập nghĩa quân và trở thành những vị tướng có tài, được ghi danh sử sách...
Di tích gắn với khởi nghĩa Lam Sơn
 trn B Đằng, min Trà Lân đến thành Lc Niên


Tháng 9 năm Giáp Thân (1424), nghĩa quân Lam Sơn m đường tiến vào Ngh An. Chính "trn B Đằng sm vang chp git" (nay thuc xã Châu Nga - Qu Châu) là "bàn đạp" để nghĩa quân tiếp tc theo con đường "thượng đạo" tiến vào Trà Lân. Trên đường nghĩa quân đi qua, ngày nay còn li nhiu du tích như Bãi Tp, Bãi Dinh Tam Hp (Qu Hp), m Voi Lê Li cùng miếu th voi và qun tượng  Nghĩa Tiến (NghĩĐàn). 


Thành Trà Lân được quân Minh xây dng trên mt ngn núi cao 168m  b phía bc sông Lam có tên là Pù Thành hay Pù Đồn nay thuc xã Bng Khê, Con Cuông. Vi chiến thng "min Trà Lân trúc ch tro bay", nghĩa quân gii phóng được mđịa bàn núi rng rng ln. Ri chiến thng Kh Lưu, B đã khai thông con đường tiến xung vùng đồng bng Ngh An, m ra mt trin vng mi cho b tham mưu cuc khi nghĩa Lam Sơn trong vic thc hin nhim v chiến lược: xây dng Ngh An thành "đấđứng chân" cho s nghip gii phóng hoàn toàn đất nước. 


Phát huy nhng thng li liên tiếp, nghĩa quân tiến lên gii phóng toàn b ph Ngh An. Lê Li chn núi Thiên Nhđể xây dng thành Lc Niên làm đại bn doanh ca nghĩa quân Lam Sơn. Lc Niên được xây theo li ghép đá, dài hơn 10 dm, nm trong vùng đất bng phng, rng khong vài ha. Trong thành, Lê Li xây dng hành cung, doanh tri, có my ngàn quân canh gi trong ngoài. Căn c Thiên Nhn ni lin vi căn c Đỗ Gia  phía Nam, vi Lương Trường (nơi cha lương thc) và thành Bình Ngô  phía Bc và mt s tiđồ phía Tây trên con đường vào Nam. T thành này, nghĩa quân có th bao quát mt vùng rng ln ca lưu vc sông Lam, sông La, có th theo dõi các hođộng ca quân Minh trong thành Ngh An và khng chế c mt vùng đồng bng Ngh An lúc đó.


Thành Lc Niên còn gi là Lc Hoa nm trên núi Động Ch (xã Nam Kim) được nghĩa quân Lam Sơn ca Bình định Vương Lê Li xây đắp nên vào nhng năm 1424 - 1425. Đi lên Thành Lc Niên phi qua Truông Thành dc và cao, hai bên thành có hai dòng sui nước trong hp li chy theo đường đá rđổ dn xung mt hm sâu. Dòng nước t độ cao chng 20m đổ xung tung bt trng xóa, t xa nhìn li trông ging như tm vi trng nên người ta gi là thác Bc B (nay là thác H Thành). Vi v đẹp ca cnh quan cng vi ý nghĩđặc bit, năm 1962, thành Lc Niên đã được Nhà nước xếp hng di tích danh lam thng cnh cp quc gia.


Thiên h thái bình, lên làm vua, Lê Li gi Ngh An là "thng địa" và binh lính  Ngh An là "thng binh". Ơn trnghĩđền, đối vi nhng người, nhng làng có công, vua đều ban tước, lc như: Trương Hán được truy phong là Kh Lam quc công; vùng đất K Trng  Tân K nay thuc Anh Sơđược ban cái tên là Tiên K (làng có công trong buđầu). Các tướng lĩnh như Nguyn Bá Lai, H Hu Nhân, H Hân, Nguyn Vĩnh Lđều có đền th ti quê hương nay đã được xếp hng. Tuy nhiên, tiêu biu nht thi k này có Phan Đà (đền th Bch Mã  Thanh Chương) và Nguyn Xí (đền th Cương quc công Nguyn Xí  Nghi Lc).


Di tích núi Lam Thành


Núi Lam Thành có tên gi t thi quân Minh xâm chiếm nước ta. Núi nm sát bên dòng sông Lam, trên núi tướng Trương Ph nhà Minh cho xây thành nên gi là núi Lam Thành. Di tích núi Lam Thành n cui xã Hưng Phú, đầu xã Hưng Lam huyn Hưng Nguyên. Không nhng là mt danh thng ni tiếng ca Ngh An, Lam Thành còn là mt di tích có giá tr v lch s thi Lê Li. 


Núi Lam Thành sng sng gia vùng đồng bng trù phú rng ln thuđất Phú Đin, Nghĩa Lit xưa, nơi mt thi ni tiếng là l s sm ut ca ph Ngh An  thi Lê. Bao quanh núi là nhng dãy núi k vĩ và ni tiếng như Đại H phía Bc. Hng Lĩnh  phía Nam, Thiên Nh phía Tây. Sát vi chân núi phía Nam là ngã ba sông, nơi hp lưu ca 3 con sông ln: Ngàn Sâu, Ngàn Ph và Lam Giang. Thế núi, hình sông đã to cho Lam Thành nên thơ và hùng vĩ hơn. T núi Lam Thành nhìn v Đông Bc là Thành ph Đỏ hùng tráng và oanh lit mt thi. Đứng  k đài (chân ct c) nhìn v phía Đông xa xa là Đảo NgưĐảo Mt sng sng gia bin tri mênh mông. Bao quanh núi Lam Thành là nhng cánh đồng màu m thng cánh cò bay vi nhng xóm làng trù phú ni tiếng txưa: Phú Đin, Triu Khu, Nghĩa Lit. 

Tt c đang hoà quyn, đan xen để to nên mt Lam Thành như bc tranh thu mc, hu tình. Cnh đẹđó đã là đề tài cho nhng áng thơ văn bt h ra đời. Năm 1470, v vua tài hoa Lê Thánh Tông đã đến vãn cnh núi Lam Thành và có bài vnh "Nghĩ li An Thành": "...Hng Đức cuĐông đầu tháng Chp. C treo tm ngh Ngh An Thành. Đan Nhai ca b triu dâng lnh. Tuyên Nghĩđầu non bóng xế quanh...". 



Núi Lam Thành hin nay còn li các du tích: Thành nhà Minh xây dng vào thế k XV, hin nay ch còn li vết tích phía Đông và phía Tây. Thành phía Nam b phá hoàn toàn, không còn du tích để li. Xung quanh các vùng lân cđã xây dng nhiđền, miếu, chùa để th nhng người anh hùng nghĩa liđã có công vi dân, vi nước nhưđền An Quc, đền Thanh Lit, đền Vua Lê, đền Tuyên Nghĩa... Hàng năm, ti các đền dưới chân núi Lam Thành din ra nhiu l hi vi nhiu hođộng văn hoá sôi ni mang đậm bn sc dân tc như đua thuyn, đánh đu, chi gà, đánh vt, kéo co, c th, c người, hát dân ca...


Đền Vua Lê 


 
Ông Phan Văn Hùng - Phó Ban Qun lý DT và DT tnh: Hin nay trên địa bàn tnh có khong 15 di tích liên quan đến khi nghĩa Lam Sơn. Thi gian qua, Ban đã tiến hành kim tra, kho sát và tham mưđề ngh xếp hng 9 di tích (trong đó có 8 di tích cp quc gia và 1 di tích cp tnh); 6 di tích đã đượđầu tư, tôn to. Đặc bit, D án đền Vua Lê đang được khn trương trin khai tôn to li. Dkiến kinh phí dành cho d án khong trên 15 t đồng. Ngoài ra, nh làm tt công tác XHH, nhiu di tích thi k này cũng đượđầu tư như: Nguyn Bá Lai, H Hu Nhân, Nguyn Vĩnh Lc... Tiêu biu nht là đền th Cương quc công Nguyn Xí được nhân dân, dòng h đóng góp hàng t đồng để trùng tu, tôn to. Ngoài ra, Hđồng hương h Lê trên đất Ngh An còn thường xuyên tchc các hođộng v ngun nhm ghi nh công lao, giáo dc truyn thng yêu nước cho các thế h con cháu.
Để ghi nh công lao to ln ca Lê Li, nhân dân khp nơi trong c nướđã lđền th. Riêng Ngh An có đền th ông  vùng Triu Khu, gn chân núi Lam Thành thuđịa phn làng LĐin, tng Văn Viên, nay là xã Hưng Khánh, huyn Hưng Nguyên. Đền hướng Nam, trước mt là đê 42, đứng trên đê phóng tm mt xung quanh ta thy phía trướđền là dòng sông Lam un khúc, thuyn bè qua li ngược xuôi tp np.


Giá tr điêu khc kiến trúc  di tích tp trung ch yếu th hi các vì kèo, đầu by, trên đường xà và đặc bit tp trung  các hin vt còn lưu gi như: hương án, long ngai bài v và đặc bi phn ngói mũi hài lĐền, tng kê chân cđục ni hình hoa cúc, tượng Lê Khôi có niên đại thi Lê là tác phm ngh thuđặc sc vô giá. B VHTT đã công nhn là Di tích lch svăn hóa Quc gia (Quyếđịnh s 423/QĐ-VH ngày 20/02/1997).


Đền Vua Lê không ch th Lê Li mà còn th tướng Lê Khôi - cháu rut Lê Li và Trnh ý Nguyên Phi - v Lê Li. Do chiến tranh và thiên tai nên các di tích trong vùng Triu Khu b tàn phá rt nhiu. Bi vy, nhân dân trong vùng Triu Khu rước long ngai bài v hp tế tđền Vua Lê. L hđền Vua Lê mang ý nghĩa lch s th 3 vua nhà Lê: Vua Lê Thái T - Lê Thái Tông - Lê Thánh Tông. Hàng năm, thường vào ngày gi chính ca Vua Lê Thái T 22/8 âm lch, nhân dân trong vùng t chc L hi. Ngoài các vt phm như hương đăng trà qu l vt dâng lên đức Vua, nhân dân còn t chc các hình thc sinh hot văn hóa như nhng trò din hát phường vi, đua thuyn, rước sc, din cnh li tinh thn, chiến thng ca nghĩa quân Lê Li và nhân dân ta trong cuc kháng chiến chng quân Minh thế k th XIV - XV. Nhng ngày rm, mng mt, hay tếđến xuân v, nhân dân trong vùng hương khói và dâng l vt tĐềđể t lòng biếơn công lao ca vua Lê và nghĩa quân mt thi to lp, xây dng xóm làng định, cuc sng cho nhân dân. 


Đền th Cương quc công Nguyn Xí (1397 - 1465)


Nguyn Xí là mt v tướng ni tiếng ca nghĩa quân Lam Sơn, là bc khai quc công thn ca nhà Lê. Tri qua bn triu Vua Lê, cuđời làm quan ca ông gp biết bao chìm ni. Tháng 3 năt Du (1465), ông lâm bnh nng và qua đời. Vua Lê Thánh Tông 
 

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây